Vernieuwende pedagogen
Een artikel waarin we kennis maken met de werkwijze van Emmi Pikler (Lóczy-methode)
Kinderarts Emmi Pickler (1902-1984) was directeur van het Lóczy-kindertehuis in het Hongaarse Budapest. Met haar vernieuwende ideeën over de verzorging en de opvoeding van kinderen, toonde ze daar aan dat kinderen ook in een kindertehuis zich geestelijke en lichamelijk gezond kunnen ontwikkelen. De ideeën van Pikler zijn dus uit nood geboren: een kindertehuis is niet de ideale omgeving om op te groeien. Haar grote verdienste is dat ze heeft aangetoond dat leidsters door een gerichte manier van aandacht geven, kinderen de kans bieden zich ook in zo’n ‘arme’ omgeving goed kunnen ontwikkelen.
De theorie: belang van autonomie
Vanaf de geboorte begint het proces van ontdekken en leren. Bij dat leerproces hebben baby’s geen volwassenen nodig. sterker nog: volwassenen kunnen het leerproces verstoren. Volwassenen moeten respect hebben voor de eigenheid en autonomie van het kind.
In de kinderopvang
Respect voor de eigenheid en autonomie van het kind, betekent bijvoorbeeld dat je het kind zo veel mogelijk in zijn eigen ritme laat. In het Lóczy kindertehuis eten de kinderen niet tegelijk aan tafel, maar hooguit met zijn tweeën, waarbij ze ook veel aandacht van de verzorger krijgen. Kinderen drinken er al heel jong uit een glaasje en worden alleen geholpen als dat echt nodig is. Kinderen slapen als ze daar behoefte aan hebben. Respect voor de autonomie betekent ook dat je niet zomaar iets van een kind afpakt. Vraag erom, houd je hand op een vragende manier voor een kind en hij zal uit zichzelf erin leggen waar je om vraagt. Als je in de kinderopvang een groepsactiviteit gaat beginnen, kondig dit dan op tijd aan, zodat kinderen de kans hebben hun eigen spel af te maken.
De theorie: Zelfstandig oefenen
Om zich goed te kunnen ontwikkelen heeft een kind speelgoed nodig dat aansluit op zijn ontwikkelingsniveau, genoeg veilige ruimte, en kleren die zijn bewegingsvrijheid niet beperken. Het gaat er niet om hoe snel een baby een beweging leert maar hoe goed hij oefent en hoe harmonisch en goed hij die nieuwe beweging kan gebruiken. De baby leert wat hij kan en niet wat volwassene vindt dat hij zou moeten kunnen. Op afstand is een verzorgster aanwezig die kan ingrijpen als dat nodig is. Zij moet een kind goed observeren om te zien in welke ontwikkelingsstadium hij zich bevindt en welk speelgoed nu geschikt is.
In de kinderopvang
Zelfstandigheid van kinderen betekent bijvoorbeeld ook dat een leidster bij conflicten tussen kinderen pas ingrijpt als het echt fout gaat.
De lóczy-methode betekent ook dat kinderen een niet actief stimuleert in zijn motorische ontwikkeling, maar dat alleen genoeg veilige ruimte (een grote box of mat) aanbiedt, speelgoed uitzoekt dat bij zijn ontwikkeling past en hen kleren aantrekt, die hem niet in zijn bewegingen niet belemmeren.
De theorie: Maximale aandacht bij verzorging
Tijdens de verzorging is er intensief contact tussen kind en de verzorgster. De verzorgster bereidt zacht pratend een kind voor op wat ze gaan doen. Zelfs bij hele jonge baby’s zegt ze dingen als: ‘Ik ga je een schone luier geven goed?’. Door de geduldige, op zachte toon pratende verzorgster en de vertrouwde, zachtaardige behandeling krijgt een kind vertrouwen in de verzorgster en kan het een relatie met haar opbouwen. Doordat een kind weet dat hij dagelijks deze aandacht krijgt, kan hij zichzelf de rest van de tijd vermaken en ontwikkelen.
In de kinderopvang
Het verzorgen van een jong kind is een uitgelezen moment dit kind veel aandacht te geven. Praat tegen het kind op zachte toon, raak hem op een vriendelijke manier aan en vertel voortdurend wat je gat doen. Pers niet de armpjes en de beetjes van een kind in de mouwen en broekspijpen, maar vraag zijn medewerking. Als een kind van jongs af aan niet dwingt maar vraagt om mee te werken, zal hij dit met plezier doen. Neem de tijd en rust, want als je gehaast bent en je aandacht er niet bij hebt, werkt het niet.
** Bron: Kinderopvang (maandblad voor pedagogisch medewerkers binnen de kinderopvang, september 2003)
Meer informatie: ‘De visie van Emmi Pikler‘ een uitgave van: stichting Emmi Pikler Fonds. www.pikler.nl
